Paragraaf 2

§5.2: De sociale kwestie

Kinderarbeid

Al eeuwenlang werkten kinderen en het werd dan ook normaal gevonden. Arbeiders- en boeren kinderen werkten vaak al vanaf jonge leeftijd en gingen niet naar school. De ouders hadden het geld dat hun kinderen verdienden meestal nodig voor de voorziening in levensonderhoud. Fabriekseigenaren hadden ze graag als personeel, omdat ze zo goedkoop waren. Het werk dat de kinderen deden was vaak zwaar en in de industrie werken was ook nog eens ongezond én er gebeurden ongelukken.

In de tweede helft van de 19e eeuw werd dit verschijnsel steeds minder normaal gevonden, vooral kinderarbeid in de industrie vonden ze slecht. Maar de Nederlandse regering deed er niets tegen. Daarom ontwierp volksvertegenwoordiger Sam van Houten, Het Kinderwetje van Van Houten. De wet verbood de tewerkstelling van kinderen jonger dan 12 jaar in een werkplaats en fabriek. Deze werd aangenomen in 1847. Kinderen mochten in de landbouw en in huis nog wel werken, dit was volgens politici namelijk niet ongezond en onmisbaar voor het op tijd binnenhalen van de oogst.

In Nederland aan het einde van de 19e eeuw was kinderarbeid buiten de industrie niet verboden, maar toch werd er steeds minder gebruik van gemaakt. Dit kwam doordat de lonen stegen en daardoor minder ouders het inkomen van hun kinderen nodig hadden. Daarnaast namen machines het werk in de landbouw steeds verder over. Hierdoor kwam er steeds minder kinderarbeid buiten de industrie.

In 1900 kwam er een leerplichtwet, deze hield in dat kinderen 6 jaar lang onafgebroken naar school moesten. Hiermee kwam een eind aan de arbeid van kinderen onder de 12 jaar.

 

Waarom ouders het geld van hun kinderen nodig hadden

Veel mensen leden onder de armoede, deze mensen konden zich niet in het eigen levensonderhoud voorzien. In de industriële samenleving gingen burgers de armoede zien als een groot probleem, dit werd door hun de sociale kwestie genoemd. Doordat de burgerij het steeds beter kreeg, vielen de arbeiderswijken in de (welvarende) steden meer op. En hiermee ook de ellende waar de arbeiders mee te maken kregen.

Voor een laag loon werkten arbeiders 12 tot 16 uur per dag zonder vakantie. Wanneer er geen werk was, werden ze ontslagen en als ze ziek of arbeidsongeschikt waren, kregen ze geen geld meer. Om deze twee redenen richtten arbeiders vakbonden op om betere arbeidsomstandigheden af te dwingen. Dit leidde tot stakingen, opstootjes en gewelddadige rellen. Nederland maakte in 1886 kennis met het Palingoproer.

Het Palingoproer maakte duidelijk dat er iets moest gebeuren. Hiervoor kwam een onderzoek naar toestanden in fabrieken en werkplaatsen. Hierover werd veel en duidelijk vermeld in kranten. Burgers en politici begonnen daardoor te beseffen hoe zwaar het arbeidersleven kon zijn. Daarom kwamen er vanaf 1889 sociale wetten die zwakke groepen beschermden: nachtarbeid voor vrouwen en jongeren onder de 16 werd verboden, arbeiders die op het werk invalide waren geworden, kregen recht op een uitkering en er kwamen minimumeisen voor woningen. Zo begonnen de arbeiders rond 1900 ook arbeiders te profiteren van de groeiende welvaart. De werkdagen werden korter en de lonen werden hoger.